Ziemia przemówiła po wiekach. Teodorówka ujawnia nowe tajemnice

W piątek, 17 października, w Teodorówce odbył się odbiór końcowy prac archeologicznych prowadzonych w sezonie 2025 na tzw. księżym polu, gdzie od ubiegłego roku trwają badania dotyczące reliktów kościoła pw. św. Marcina - pierwszej świątyni, jaka powstała w centrum lokowanej w 1358 roku wsi Dukla.

Badania prowadzone przez Muzeum Ziemi Bieckiej pod kierunkiem dr. Pawła Kocańdy są kontynuacją prac rozpoczętych w 2024 roku. W tegorocznym sezonie archeolodzy skupili się na badaniu krypty świątyni, której istnienie potwierdzono już podczas wcześniejszych etapów wykopalisk.

W spotkaniu kończącym tegoroczne prace uczestniczyli dyrektor Muzeum Ziemi Bieckiej dr Paweł Kocańda, Anna Okoniewska z Delegatury Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Krośnie, prof. dr. hab Michał Parczewski, dyrektor Muzeum Historycznego - Pałacu w Dukli Mateusz Such, proboszcz parafii pw. św. Marii Magdaleny w Dukli ks. Stanisław Siuzdak, Zastępca Burmistrza Dukli Bohdan Gocz oraz Krystyna Boczar-Różewicz, główny specjalista ds. promocji w Urzędzie Gminy Dukla.

Od rozpoczęcia prac archeologicznych w 2024 roku na terenie stanowiska odkryto wiele cennych znalezisk. Wśród nich znajdują się liczne monety pochodzące z różnych okresów historycznych, fragmenty naczyń oraz aż 40 szczątków ludzkich. Naukowcy nie wykluczają, że znaczna część działki, należącej obecnie do parafii pw. św. Marii Magdaleny w Dukli, stanowiła dawniej cmentarzysko związane z funkcjonowaniem kościoła św. Marcina.

Jak wyjaśniła Anna Okoniewska z Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków Delegatura w Krośnie, tegoroczne prace pozwoliły pogłębić wiedzę o historii tego miejsca. - Prace badawcze w tym roku skupiły się na krypcie w kościele. Bardzo nas cieszy, że ksiądz proboszcz wyraża chęć kontynuacji tych badań - powiedziała.

Przedstawicielka delegatury podkreśliła, że dalsze badania są niezbędne, by w pełni zrozumieć złożoną historię miejsca. Jak zaznaczyła, dotychczasowe prace pozwoliły potwierdzić wielowarstwowy charakter stanowiska. - Dzięki badaniom geofizycznym uchwycono przebiegi murów, budynków klasztornych, a także muru otaczającego całe założenie. Miejsce zostało wpisane do rejestru zabytków z uwagi na swoje walory. Wciąż szukamy jeszcze dowodów na istnienie tego najstarszego, średniowiecznego kościoła - zaznaczyła Anna Okoniewska.

Podczas spotkania poruszono również kwestię przyszłości miejsca po zakończeniu prac archeologicznych. Uczestnicy dyskutowali nad możliwymi kierunkami dalszego zagospodarowania terenu oraz nad sposobami jego ochrony i upamiętnienia. Ks. Stanisław Siuzdak, proboszcz parafii pw. św. Marii Magdaleny w Dukli, zapewnił o swojej gotowości do kontynuowania współpracy przy kolejnych etapach badań. Zastanawiano się również, w jaki sposób najlepiej zabezpieczyć odkryte relikty i mury krypty przed zbliżającą się zimą, aby uchronić je przed zniszczeniem.

Badania prowadzone w Teodorówce od dwóch lat są efektem współpracy kilku instytucji, w tym Muzeum Ziemi Bieckiej, Muzeum Historycznego - Pałac w Dukli oraz Instytutu Archeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego. Prace finansowane są m.in. ze środków Podkarpackiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Ich celem jest nie tylko dokładne rozpoznanie struktury świątyni, ale również stworzenie dokumentacji naukowej i wizualizacji obiektu.

Odbiór końcowy prac w Teodorówce nie oznacza zakończenia badań. Jak zapowiedzieli uczestnicy piątkowego spotkania, w przyszłym roku planowane jest odsłonięcie pozostałej części krypty oraz wykonanie wykopu sondażowego, który ma pomóc w zrozumieniu pełnego zasięgu historycznego tego miejsca.

Zobacz zdjęcia: