Kobieta, która uczyniła Duklę wyjątkową. Wróciła dzięki mieszkańcom [ZDJĘCIA]

W niedzielę, 26 października, na skwerze przy rynku w Dukli odbyła się uroczystość odsłonięcia ławeczki poświęconej Marii Amalii Mniszchowej - kobiecie, która w XVIII wieku uczyniła z Dukli ośrodek kultury i sztuki. Na prawdziwej, ręcznie kutej ławce zasiadła wykonana z brązu figura Mniszchowej w naturalnej wielkości, przedstawiona w stroju z epoki. Pomnik stanął w ramach budżetu obywatelskiego Dukli na 2025 rok, a inicjatorem przedsięwzięcia był Zenon Leńczyk - wieloletni przewodniczący Zarządu Osiedla Dukla.

Projekt "Ławeczka Marii Amalii Mniszchowej" zakładał stworzenie realistycznej rzeźby z brązu wraz z metalową ławką stylizowaną na epokę rokokową, na której obok postaci z brązu można usiąść. Wykonawcą dzieła jest rzeszowska firma ART. SERWI, a całkowity koszt przedsięwzięcia wyniósł blisko 120 tys. złotych.

Miejsce, w którym ustawiono pomnik, wybrano nieprzypadkowo. Maria Amalia Mniszchowa siedzi na ławeczce z widokiem na dukielski rynek, a za jej plecami wznosi się kościół pw. św. Marii Magdaleny - świątynia, której przebudowę w XVIII wieku współfinansowała wraz z mężem Jerzym Augustem Wandalinem Mniszchem. Dzięki ich mecenatowi kościół otrzymał rokokowy wystrój, a Dukla zyskała jeden z najcenniejszych zabytków sakralnych regionu.

Podczas uroczystości inicjator projektu Zenon Leńczyk przedstawił historię powstania ławeczki, podkreślając ideę upamiętnienia kobiety, która odegrała wyjątkową rolę w dziejach miasta. Natomiast biografię Marii Amalii Mniszchowej zaprezentowała Jolanta Wojdyła, nauczycielka języka polskiego z dukielskiego liceum, przybliżając uczestnikom bogaty życiorys i zasługi dawnej dziedziczki Dukli.

W trakcie wydarzenia zaprezentowano również wyjątkowy film wygenerowany przy użyciu sztucznej inteligencji, który przedstawiał "mówiącą" Marię Amalię Mniszchową. Nowoczesne rozwiązanie połączyło historię z technologią, pozwalając w symboliczny sposób ożywić postać z XVIII wieku.

Maria Amalia Mniszchowa (1736-1772), córka Henryka Brühla - pierwszego ministra Augusta III Sasa - już w młodym wieku związała swoje życie z Duklą. W wieku 14 lat poślubiła Jerzego Augusta Wandalina Mniszcha, właściciela miasta, i po ślubie zamieszkała w tutejszym pałacu. Wraz z mężem przekształciła dawną rezydencję w jedną z najpiękniejszych siedzib magnackich Rzeczypospolitej. Pałac został przebudowany w stylu francuskim, powstał w nim teatr dworski i ogród, a w pałacowych salach gromadzono dzieła sztuki, m.in. obrazy Rembrandta i Van Dycka.

Mniszchowa była także fundatorką i mecenaską kultury. Wspierała działalność edukacyjną, a w Dukli już na kilka lat przed ustanowieniem Komisji Edukacji Narodowej w Polsce obowiązywał system nauczania. Małżonkowie przywiązywali ogromną wagę do kształcenia i rozwoju, co wyróżniało ich na tle epoki. W 1769 roku Maria Amalia ufundowała kaplicę na Pustelni św. Jana z Dukli w Trzcianie, a także wspierała działalność bernardynów i miejscowego duchowieństwa. Odznaczała się niezwykłą erudycją i talentem - znała aż siedem języków: niemiecki, francuski, angielski, włoski, hiszpański, łacinę i polski. Była osobą muzykalną, interesowała się teatrem, malarstwem i literaturą. Z jej inicjatywy w dukielskim pałacu powstał prywatny teatr dworski, w którym wystawiano sztuki wzorowane na repertuarze scen warszawskich, czyniąc z Dukli ośrodek życia artystycznego o znaczeniu ponadregionalnym.

Zmarła w 1772 roku w wieku 35 lat. Jej mąż wzniósł w kaplicy kościoła pw. św. Marii Magdaleny w Dukli wspaniały, rokokowy grobowiec z czarnego i białego marmuru przedstawiający ją w stroju dworskim.

Nowa ławeczka z brązową postacią Marii Amalii Mniszchowej ma przypominać o kobiecie, która nadała Dukli wyjątkowy charakter, przywołując jej dziedzictwo i dawne czasy świetności miasta.