Co dalej z pomnikiem i cmentarzem przy Placu Konstytucji 3 Maja?

Na sesji Rady Miasta Krosna w maju br. radni większością głosów podjęli uchwałę w której postulowani zwrócenie się do wojewody podkarpackiego o podjęcie działań zmierzających do przeniesienia w całości cmentarza żołnierzy Armii Czerwonej w Krośnie na cmentarz wojenny w Dukli lub Rymanowie. Chcieli też zasłonić propagujący system totalitarny pomnik przy Placu Konstytucji 3 Maja do czasu rozpoczęcia prac jego usunięcia, a niezwłocznie po dokonaniu ekshumacji i przeniesieniu cmentarza żołnierzy sowieckich, postulowali rozebrać propagujący system totalitarny pomnik. Radni zaproponowali zagospodarować skwer na Placu Konstytucji 3 Maja w sposób wyłoniony w konsultacjach społecznych. Projekt uchwały przygotowany przez sześcioro radnych z klubu Prawo i Sprawiedliwość (Krzysztof Babinetz, Paweł Krzanowski, Janusz Hejnar, Małgorzata Szeliga, Kazimierz Mazur i Paulina Guzik), poparło ostatecznie 18 radnych, a dwoje wstrzymało się od głosu.

Stało się tak, mimo, iż były głosy, że przygotowany projekt uchwały odbiega od przyjętych założeń formalno-prawnych. Tak twierdził między innymi przewodniczący Rady Miasta Zbigniew Kubit.

Na dzisiejszej (30 czerwca) sesji rady Miasta Krosna temat cmentarza i pomnika przy Placu Konstytucji 3 Maja powrócił. Najpierw radni uchylili swoją wcześniejszą uchwałę z 27 maja 2022 r. a następnie podjęli nową, w której zobowiązali prezydenta Krosna do podjęcia działań w sprawie: przeniesienia w całości cmentarza żołnierzy Armii Czerwonej na cmentarz wojenny w Dukli lub Rymanowie; rozebrania propagującego system totalitarny pomnika przy Palcu Konstytucji 3 Maja, niezwłocznie po dokonaniu ekshumacji i przeniesienia cmentarza żołnierzy sowieckich; zagospodarowania skweru na Placu Konstytucji 3 Maja przy murze kapucyńskim w sposób wyłoniony w konsultacjach społecznych, zgodnie z zasadami demokracji i społeczeństwa obywatelskiego.

Nowy projekt uchwały poparło czternastu radnych: Adam Przybysz, Grzegorz Rachwał, Janusz Hejnar, Kazimierz Mazur, Krzysztof Babinetz, Marcin Niepokój, Małgorzata Szeliga, Paweł Krzanowski, Piotr Grudysz, Stanisław Czaja, Sławomir Bęben, Wojciech Byczyński, Zbigniew Kubit i Zdzisław Dudycz. Przeciwna była radna Anna Dubiel, a wstrzymali się od głosu: Anna Galert, Daria Balon, Robert Hanusek i Tomasz Biały.

W uzasadnieniu projektu chwały czytamy między innymi, że na tym cmentarzu, w 43 mogiłach indywidualnych pochowano tutaj poległych w 1944 roku. Na nagrobkach umieszczona jest tabliczka z danymi spoczywającego w mogile żołnierza. Pomnik, jako dowód wdzięczności dla Armii Czerwonej, ustawiono w 1945 roku.
Akcent centralny stanowi pomnik z piaskowca ustawiony na szczycie głównej alei.

Na cokole umieszczona jest tablica o treści:
CZEŚĆ I CHWAŁA BOHATEROM ARMII RADZIECKIEJ POLEGŁYCH W WALCE Z HITLEROWSKIM OKUPANTEM W WALCE O WYZWOLENIE OJCZYZNY SPOŁECZEŃSTWO ZIEMI KROŚNIEŃSKIEJ.

Obok umieszczony jest ten sam tekst w języku rosyjskim. Po bokach umieszczone są kolejne dwie tablice z inskrypcjami (w języku polskim i rosyjskim) o treści:
CHWAŁA BOHATEROM WIELKIEJ OJCZYŹNIANEJ WOJNY CHWAŁA ORĘŻOWI ROSYJSKIEMU CHWAŁA CZERWONEJ ARMII WYZWOLICIELCE POLSKI Z JARZMA ZABORCÓW NIEMIECKO-FASZYSTOWSKICH.

Wnioskodawcy w projekcie uchwały zwrócili uwagę, że pomnik został wybudowany w 1945 roku na żądanie sowieckiego okupanta i od początku budził sprzeciw mieszkańców Krosna.

- Już 12 listopada 1945 r. młodzieżowa grupa patriotyczna podjęła, nieudaną niestety, próbę wysadzenia tego upokarzającego Polaków "monumentu" - czytamy w uzasadnieniu projektu uchwały.

W uzasadnieniu napisano też, że "pomnik głoszący rosyjską narrację, pod którą kryje się zarówno terror sprzed 80 łat, jak i terror dzisiejszej wojny, nie powinien być eksponowany w przestrzeni publicznej w Krośnie. Zgodnie z prawem usunięcie tego pomnika będzie możliwe dopiero po ekshumacji cmentarza poległych żołnierzy, stąd uchwała o działaniach zmierzających do przeniesienia cmentarza wojennego jest w pełni uzasadniona. Dodatkowo należy mieć na względzie, że w tym samym miejscu, podczas II wojny kwiatowej pochowani byli polscy obrońcy Krosna oraz żołnierze niemieccy. Ekshumacja i zbadanie cmentarza przy Placu Konstytucji 3 Maja może umożliwić odnalezienie, a także przeniesienie ich szczątków na godne miejsce spoczynku".