Samobójstwom można i trzeba zapobiegać

"Życie warte jest rozmowy - samobójstwom można i trzeba zapobiegać". Pod takim hasłem zorganizowano dzisiaj (27 lutego) w auli Komendy Miejskiej Policji w Krośnie konferencję z udziałem między innymi dyrektorów krośnieńskich szkół i placówek, pedagogów, psychologów szkolnych, policjantów, przedstawicieli kuratorium oświaty oraz krośnieńskiego samorządu miejskiego.

- Konferencja ma przede wszystkim na celu wspomóc tych, którzy chcą i powinni pomagać poprzez zdobytą wiedzę. Poprzez działania edukacyjne, pomocowe, medialne musimy dotrzeć do jak największej liczby osób - powiedział Bronisław Baran, zastępca prezydenta Krosna, witając uczestników konferencji.

Bronisław Baran podkreślił, że opieka psychologiczna i psychiatryczna nad dziećmi przez długi czas nie była priorytetem polskich władz. Dzisiaj tą sytuację określa się stanem zapaści opieki psychiatrycznej.

- W skali bliższej edukacji bardzo mnie niepokoją propozycje zmian przedstawione przez Ministerstwo Edukacji i Nauki w podstawie programowej w zakresie edukacji dla bezpieczeństwa. Ma to polegać na rezygnacji z edukacji zdrowotnej, w tym w zakresie zdrowia psychicznego, na rzecz edukacji obronnej. Zwłaszcza, że do i tak niepokojącej sytuacji psychicznej dzieci i młodzieży, doszły w ostatnim czasie konsekwencje pandemii. Dochodzą też tematy związane z napływem dzieci uchodźców z Ukrainy i ich przeżyciami wojennymi - stwierdził Bronisław Baran.

Zastępca prezydenta zaznaczył, że motywem do zorganizowania konferencji była analiza danych statystycznych, które są zatrważające.

- Od stycznia do października 2022 roku odnotowano co najmniej 1715 prób samobójczych dzieci i młodzieży w Polsce, z czego 127 było skutecznych: 64 dzieci w wieku 7-12 lat i 63 nieletnich w wieku 13-18 lat. Widzimy ten problem także obok nas, w naszym otoczeniu i nie możemy udawać, że go nie ma - dodał Bronisław Baran.

Konferencja składała się z dwóch wykładów.

Dr Halszka Witkowska przygotowała wykład "Mały człowiek duży problem - zachowania samobójcze wśród młodzieży w ujęciu wieloaspektowym", a Jolanta Palma mówiła o tym, jak zauważyć kryzys samobójczy u dziecka i jak zareagować.

Dr Halszka Witkowska razem z zespołem stworzyła pierwszy w Polsce serwis pomocowo-edukacyjny dla osób w kryzysie suicydalnym oraz ich bliskich.

Jako główne czynniki indywidualne u dzieci i nastolatków, którzy chcą się targnąć na życie, wymieniła między innymi choroby psychiczne i zaburzenia, choroby somatyczne, utratę bliskiej osoby, spożywanie alkoholu i narkotyków, doświadczenie przemocy fizycznej, psychicznej, seksualnej lub bycie świadkiem takiej przemocy, trudności w nawiązywaniu relacji, problemy związane z określeniem tożsamości płciowej i seksualnej czy też brak pasji i zainteresowań.

- Do tego dochodzą czynniki sytuacyjne jak choćby rozwód rodziców, śmierć w bliskim otoczeniu, problemy w nauce, problemy z prawem, pobyt w szpitalu, problemy uczuciowe, pobyty w ośrodkach specjalistycznych - opowiadała dr Halszka Witkowska.

Zwróciła też między innymi szczególną uwagę na czynniki środowiskowe, które podzieliła na trzy: rodzina, szkoła, internet. W pierwszym przypadku to choćby tzw. wyrwa pokoleniowo - komunikacyjna, czyli niezrozumienie ze strony rodziców szybkich zmian w otaczającej rzeczywistości związanych z nowymi technologiami, bagatelizacja problemów zgłaszanych przez dzieci, niezauważanie dziecka w domu, które czują się niechciane, rozwód lub separacja rodziców, brak rozmów rodziców z dziećmi.

- Kolejnym środowiskiem jest szkoła, a w niej może dochodzić do przemocy rówieśniczej. Czasem zapominamy, jak dzieci mogą być wobec siebie okrutne, mściwe, jak potrafią krzywdzić, gdy zobaczą słabość u jakiegoś dziecka. Nie może być zgody na przemoc rówieśniczą. Dziecko nie może być samo, nie możemy czekać, że to przejdzie - podkreśliła Halszka Witkowska.

Zdaniem specjalistki, w przypadku środowiska szkolnego możemy także mówić o próbie zaspokojenia ambicji rodziców, narastających oczekiwaniach wobec nauczycieli, które przenoszone są na uczniów, podsycaniu przez rodziców niezdrowej rywalizacji, braku czasu na rozwijanie pasji i zainteresowań, czy też przemęczeniu i stresie.

- To wszystko odbija się na dzieciach. Kiedy jest osiem godzin lekcyjnych, kiedy są klasówki, testy, korepetycje, to kiedy dziecko ma rozwijać swoje pasje? - mówiła.

Internet jest wspaniałym nie tylko narzędziem, ale i środowiskiem, który dał wiele pozytywów, ale ma też zagrożenia.

- Nie mamy wyrobionej higieny korzystania z tego narzędzia. Korzystanie z internetu, podobnie jak hazard, filmy pornograficzne, potrafi uzależnić, wpływa na nasz organizm. Z najnowszych danych wynika, że dziecko spędza w internecie średnio pięć godzin dziennie - stwierdziła dr Halszka Witkowska.

Ponadto internet może doprowadzić do obniżenia poczucia własnej wartości, narazić na hejt i przemoc rówieśniczą, zachęca do korzystania z porad pseudo specjalistów. Daje też możliwość nawiązywania anonimowych tzw. paktów samobójczych, czy naraża na algorytmy podsuwające treści związane z autodestrukcją.

Z danych Komendy Miejskiej Policji w Krośnie wynika, że w 2022 roku na terenie Krosna odnotowano 19 prób samobójczych oraz 15 zamachów samobójczych zakończonych zgonem. Nie ma tutaj podziału na osoby dorosłe oraz poniżej 18 roku życia.

- Rok wcześniej odnotowaliśmy w Krośnie 26 prób samobójczych oraz 15 zamachów samobójczych zakończonych zgonem, a w roku 2020 było 5 prób i 18 zamachów zakończonych zgonem - powiedział podkom. Paweł Buczyński z Komendy Miejskiej Policji w Krośnie.

Z kolei kom. Piotr Wojtunik, p.o. Rzecznik Prasowy Komendanta Wojewódzkiego Policji w Rzeszowie poinformował, że w roku ubiegłym w województwie podkarpackim samobójstwo popełniło 6 osób w wieku 13-18 lat, w roku 2021 - 9 osób, a w 2020 roku - 3. W ciągu trzech ostatnich lat na Podkarpaciu samobójstwa nie popełniło żadne dziecko do 12 roku życia.