Gospodarowanie w lesie uzdrowiskowym Iwonicz-Zdrój

W strefie A obejmującej 86 ha lasów okalających uzdrowisko zakazany jest wyrąb drzew za wyjątkiem cięć pielęgnacyjnych. Natomiast w strefie B (około 216 ha) poza samym parkiem prowadzone są cięcia hodowlane nakierowane na wspieranie naturalnych odnowień jodłowych. W strefie C nie przewidziano ograniczeń związanych z gospodarką prowadzoną według planu urządzenia lasu.

Jak zmieniały się lasy uzdrowiskowe?

Jeszcze przed II wojną światową lasy iwonickie stanowiły własność Załuskich i Trzecieskich. Historyczne źródła podają, że zanim powstało uzdrowisko, stoki po obu stronach doliny porośnięte były lasami jodłowymi z domieszką dębu i świerka. Około 1850 r. nastąpił rozkwit budownictwa zdrojowego, dla którego podstawowym materiałem było drewno pochodzące z miejscowych drzewostanów. Również okres I wojny światowej przyczynił się do silnej eksploatacji żerdziowin i drągowin jodłowych, będących budulcem na dylowanki ułatwiające przemieszczanie się wojsk z ciężkimi działami. Setki metrów sześciennych drewna wyciętych na zrębach zupełnych pochłonęła odbudowa spalonych wsi Wólka i Bałucianka. Na pogorszenie się kondycji lasu wpłynęły prowadzone od 1888 r. poszukiwania i eksploatacja złóż ropy naftowej. Liczne przecinki, miejsca odwiertów, drogi dojazdowe i związane z eksploatacją zanieczyszczenia przyczyniły się do zmian składu gatunkowego.

Po II wojnie światowej lasy wokół uzdrowiska przeszły na własność państwa. W roku 1974 wyodrębniono z kompleksu leśnego powierzchnię 235 ha jako tzw. Park Zdrojowy, dla którego opracowano specjalny plan zagospodarowania zakładający jedynie usuwanie drzew martwych.

Wszystkie te czynniki na przestrzeni dziesięcioleci wpłynęły na ustępowanie jodły i coraz większą ekspansję buka.

Nie tylko drzewa w lesie

Lasy znajdujące się w granicach miasta Iwonicz-Zdrój podlegają zagospodarowaniu rekreacyjnemu, stąd na terenie leśnictwa Iwonicz zgodnie ze Statutem Uzdrowiska Iwonicz i Miejscowym Planem Zagospodarowania Przestrzennego wyznaczono strefy uzdrowiskowe A, B i C oraz zasięg Parku Zdrojowego.

Wyznaczono tu kilka tras spacerowych, umożliwiających zwiedzenie największych atrakcji i najpiękniejszych miejsc Parku oraz najbliższej okolicy. Stanowią one niewątpliwie ogromną atrakcję dla kuracjuszy i turystów przybywających tu w ciągu całego roku. Biegną one w następujących kierunkach: na górę Winiarską (529 m n.p.m.), na górę Przedziwną (551 m n.p.m.), na Żabią Górę (548 m n.p.m.), na Przymiarki (640 m n.p.m.), na Glorietę (552 m n.p.m.) i do Rymanowa-Zdroju. Odpowiedzią na wysokie walory i klimat tego miejsca oraz potrzeby ukierunkowania ruchu turystycznego było przygotowanie przez Nadleśnictwo na najbliższy sezon turystyczny kolejnych dwóch ścieżek spacerowych o nazwach "Borowinowa Góra" oraz "Przez Przedziwną do lipy".

Co z wycinaniem lasu?

Lasy okolic Iwonicza-Zdroju to przede wszystkim drzewostany bukowe, jodłowe i bukowo-jodłowe z domieszką innych gatunków lasotwórczych (jawor, sosna, grab, świerk, modrzew). Według przyjętych zasad gospodarczych, w takich lasach nie prowadzi się wycinki wszystkich drzew w formie tzw. zrębów zupełnych, natomiast wycinane są pojedyncze drzewa na większej powierzchni. Cięcia mają ściśle określone cele: poprawę warunków wzrostu drzew sąsiadujących, poprawę stanu sanitarnego lasu, zapewnienie odpowiednich warunków wzrostu młodego pokolenia drzew poprzez dopuszczenie większej ilości światła i wilgoci. Drzewa przewidziane do wycięcia ze względów hodowlanych ustępują miejsca młodemu pokoleniu, które już występuje w dolnych warstwach lasu.

W warunkach iwonickiego lasu nie planuje się sadzenia młodych drzewek, gdyż buk i jodła, tworzące te drzewostany, są gatunkami, dla których odpowiednim jest odnawianie naturalne z obsiewu nasion i ściśle zaplanowane cięcia odnowieniowe. Zabiegi przeprowadzone w odpowiednim miejscu i czasie mają za zadanie również naturalną przebudowę drzewostanów ze zwiększaniem udziału jodły, by las iwonicki wrócił do swego charakteru sprzed lat.

Nadrzędną zasadą jest utrzymywanie ciągłości i trwałości lasów stanowiących nieodłączny komponent uzdrowiska.

Bezpieczeństwo spacerowiczów

Przy drogach leśnych, gminnych, ścieżkach spacerowych, w sąsiedztwie liniowej infrastruktury technicznej i budynków dokonywane są coroczne przeglądy sąsiadujących drzewostanów pod kątem bezpieczeństwa. Niejednokrotnie zachodzi konieczność podejmowania trudnych do zaakceptowania przez ludzi odwiedzających las decyzji o wycięciu drzewa. Niekiedy majestatycznie wyglądające, okazałe drzewa muszą zostać usunięte ze względu na zamieranie i zainfekowanie chorobami grzybowymi, przez co stają się podatne na oddziaływanie czynników atmosferycznych. Znane są przypadki obalenia się drzew bez wyraźnych oznak chorobowych nawet w normalnych warunkach pogodowych, jak miało to miejsce w przypadku buka, który upadł na obiekty ujęcia wody, czy też kolejnego zdarzenia obalenia się buka bezpośrednio na wiatę przy "Źródełku Bełkotka". Leśne służby terenowe ciągle monitorują stan zdrowotny drzewostanów i jeżeli stwierdzą wystąpienie zagrożenia powszechnego, to pomimo spodziewanej fali krytyki w mediach społecznościowych, takie pojedyncze drzewa są usuwane.

Drzewostany uzdrowiskowe wykorzystywane przez kuracjuszy w sposób zorganizowany stanowią wyzwanie w aspekcie zapewnienia elementarnego poziomu bezpieczeństwa. Prowadzone są tutaj niekiedy działania niestandardowe, niestosowane w innych drzewostanach, polegające na usuwaniu drzew niebezpiecznych przez firmy wyspecjalizowane w pracach wysokościowych, przy zastosowaniu metody sekcyjnej, tzn. odcinaniu pojedynczych gałęzi i ścinanie od wierzchołka. Takie prace są bardzo drogie i czasochłonne, wycięcie jednego drzewa to koszt 1000-1500 zł, a rocznie Nadleśnictwo usuwa kilkanaście do kilkudziesięciu takich drzew tylko w samym lesie zdrojowym. Niepodejmowanie takich działań skutkować będzie coraz częstszymi niebezpiecznymi zdarzeniami, takimi jak na fotografii z wydzielenia leśnego 178-f w leśnictwie Iwonicz, gdzie drzewo upadło bezpośrednio na uczęszczany szlak turystyczny.

Nie wszystkie decyzje podejmujemy sami

Nadleśnictwo Dukla od wielu lat współpracuje z samorządem Iwonicza-Zdroju. Zorganizowano szereg spotkań i wspólnych inicjatyw, które pozwoliły na utrwalenie wzajemnego zrozumienia celów jakimi kierują się leśnicy i oczekiwań samorządów względem lasów. Omawiane i uzgadniane są plany działań umiejscowione w czasie i przestrzeni leśnej, aby zminimalizować ryzyko wystąpienia problemów społecznych. W szczególności wypracowana została zasada prowadzenia głównych gospodarczych prac w lasach uzdrowiskowych poza okresem intensywnego ruchu turystycznego, tj. od połowy września do końca marca.

Nadleśnictwo prowadzi również działalność edukacyjną poprzez organizację spotkań z mieszkańcami i kuracjuszami, podczas których przekazywane są informacje o zamierzeniach leśników, również o konieczności wykonywania zabiegów pielęgnacyjnych w drzewostanach. Jednym z najbardziej interesujących dla kuracjuszy jest prowadzony od trzech lat cykl spotkań "Spacer z leśnikiem", prowadzony dla kilkunastoosobowych grup przez miejscowych leśników, w każdy czwartek, w okresie od wiosny do jesieni. Natomiast w kinie "Wczasowicz" w Iwoniczu-Zdroju dla zainteresowanych tematyką przyrodniczą emitowane są filmy związane z Lasami Państwowymi. Zapraszamy również w obecnym sezonie.

Dofinansowano ze środków Lasów Państwowych