Jaśliska na straży Granic

Jedną z najważniejszych funkcji, jaką przyszło pełnić Jaśliskom w okresie międzywojennym było strzeżenie południowej rubieży granic II RP.

- W czasie I wojny światowej o te ziemie toczono zażarte walki, a Jaśliska przechodziły z rąk do rak. Polska po odzyskaniu niepodległości w 1918 r. zadbała o to, by granice były należycie chronione. Pierwszą formacją, która strzegła granic było wojsko polskie. Z czasem powoływano kolejne formacje już najbardziej wyspecjalizowane. Cieszy fakt, że odżywa tutaj ta historia, pamięć o placówkach Straży Granicznej - tłumaczy Lesław Wilk, współzałożyciel Prywatnego Muzeum Podkarpackich Pól Bitewnych w Krośnie.

Straż Graniczna od kwietnia 1928 r. do września 1939 r. strzegła granicy zachodniej, północno-zachodniej i południowej, a Korpus Ochrony Pogranicza od 1924 r. do września 1939 r. granicy wschodniej, północno-wschodniej, a od lutego 1939 r. jeszcze granicy południowo-wschodniej.

- Pomysł uczczenia pamięci Straży Granicznej w naszej gminie powstał po konsultacji z Leszkiem Wilkiem. Jest to teren przygraniczny, a Jaśliska w okresie II RP miały aż pięć placówek Straży Granicznej. Postanowiliśmy te miejsca upamiętnić - mówi Piotr Urban, prezes Stowarzyszenia "Na Trakcie Węgierskim" z siedzibą w Daliowej.

Komisariat Straży Granicznej w Jaśliskich (od kwietnia 1936 r. - Posada Jaśliska) znajdował się w obszarze działania Inspektoratu Granicznego SG Jasło, który obejmował odcinek granicy od wzgórza Obidza w rejonie Jaworek (na zachodzie) po wzgórze Pasika nad miejscowością Jasiel (na wschodzie).

Komendantami Komisariatu Straży Granicznej w Jaśliskich byli kom. Franciszek Szulc, kom. Ludwik Weigel, asp. Jan Pawłusiewicz, komendantami w Posadzie Jaśliskiej: asp. Jan Pawłusiewicz, asp. Kazimierz Golanowski, pkom. Kazimierz Lurski.
W skład komisariatu, w latach 1928-1939 wchodziły również Placówki I Linii Straży Granicznej w Woli Wyżnej, Jasielu Czeremsze.

Wszystkie miejsca, gdzie w latach 1928-1939 funkcjonowały placówki Straży Granicznej udało się oznakować specjalnymi tablicami. Stowarzyszenie "Na Trakcie Węgierskim wykonało to ze środków Programu Wieloletniego NIEPODLEGŁA na lata 2017-2022 w ramach Programu Dotacyjnego NIEPODLEGŁA.

Dzięki dofinansowaniu, w sali widowiskowej Gminnego Ośrodka Kultury w Jaśliskach zorganizowana została wystawa czasowa pamiątek po polskich formacjach granicznych. Zaprezentowanych zostało około 300 eksponatów, w tym między innymi pistolety, biała broń, mundury, nakrycia głowy, zdjęcia, dokumenty, czasopisma, książki, odznaczenia, legitymacje, odznaki, monety, elementy oporządzenia.

Zorganizowała została też konferencja, a prelekcje wygłosili: Waldemar Bocheński - prezes Zarządu Stowarzyszenia Weteranów Polskich Formacji Granicznych, ppłk. rez. SG dr Wojciech Grobelski - b. wykładowca w Centralnym Ośrodku Szkolenia Straży Granicznej im. Marszałka Józefa Piłsudskiego w Koszalinie; mjr rez. SG Andrzej Olichwiruk - kolekcjoner militariów, pamiątek po polskich formacjach granicznych i polskich strażach pożarnych; Lesław Wilk - współzałożyciel Prywatnego Muzeum Podkarpackich Pól Bitewnych w Krośnie, które gromadzi, przechowuje, konserwuje, opracowuje historycznie, kataloguje, eksponuje i udostępnia zbiory związane z podkarpackimi polami bitewnymi w latach 1914-1945.

Organizatorem przedsięwzięcia było Stowarzyszenie "Na trakcie węgierskim" z siedzibą w Daliowej, a partnerami: Prywatne Muzeum Podkarpackich Pól Bitewnych w Krośnie, GOK Jaśliska i Gmina Jaśliska. Patronatem honorowym objął je poseł Piotr Babinetz.